Chińczycy wyprodukują wszystko. Nawet białych aktorów
Kiedy na teatralnych deskach w starożytnej Grecji pojawiała się postać kobieca, wszyscy wiedzieli, że wciela się w nią mężczyzna - płeć piękna nie miała wstępu na scenę. Kiedy w 1961 roku na ekrany weszła adaptacja "Śniadania u Tiffany'ego", w rolę Japończyka I.Y. Yunioshiego wcielił się Amerykanin Mickey Rooney, czym wywołał niemałe kontrowersje. Kiedy Bareja szukał odtwórcy roli Krashana Bhamaradżanga, mieszkającego w Warszawie studenta z Syjamu ze "Zmienników", przemalował twarz Piotra Pręgowskiego, tworząc jedną z najbardziej udanych postaci komediowych. A co robili Chińczycy, kiedy potrzebowali w swoich filmach aktorów z Zachodu, a tacy nie byli niestety na wyciągnięcie ręki reżimu? Pewnie domyślacie się już odpowiedzi - to samo.
Od zakończenia II wojny światowej, aż do końca lat 80. na komunistycznej chińskiej ziemi zaiste trudno było znaleźć obywatela Stanów Zjednoczonych, więc wyobraźcie sobie, jak bliskie niemożliwości było odnalezienie pochodzącego z USA aktora. Od tej reguły zdarzył się oczywiście mały wyjątek (ekspatriant Sidney Shapiro, który został wysłany do Szanghaju przez amerykańską armię, ale zakochał się w popierającej komunistów chińskiej aktorce i postanowił zostać za jedwabną kurtyną, po pewnym czasie przyjmując obywatelstwo ChRL; był tłumaczem literatury, który okazjonalnie pojawiał się na ekranie), ale regułą stało się produkowanie zachodnich aktorów na użytek własny. A wszystko z pomocą peruk (blond bądź rudych), sztucznych nosów (długich i haczykowatych), taśmy podtrzymującej powieki (skośność oczu trzeba było jakoś maskować) i rozjaśniającego makijażu. W ogromnych ilościach.
Jak amerykańskie postaci prezentowały się na ekranie? Prawdę mówiąc, całkiem nieźle. Przyjrzyjcie się poniższym przykładom i sami oceńcie jakość wykonania charakteryzacji, mając na uwadze fakt, że wykonywano je w stosunkowo zamierzchłych czasach. 60 lat w kinie, to jak 600 lat w literaturze (tak na oko).
"Koszykarka nr 5" (1957 rok, tytuł oryginalny: 女篮5号)
Amerykanie pojawiają się tylko na moment i są przedstawieni niezbyt pozytywnie - faulują i oszukują uczciwych chińskich sportowców. Jak widać na zdjęciach, ich kibice sportretowani są w podobny sposób.
![womensb2 womensb2](https://substackcdn.com/image/fetch/w_1456,c_limit,f_auto,q_auto:good,fl_progressive:steep/https%3A%2F%2Fsubstack-post-media.s3.amazonaws.com%2Fpublic%2Fimages%2F87ce6140-d527-476a-a540-cef03fb991b8_600x449.jpeg)
![womensb1 womensb1](https://substackcdn.com/image/fetch/w_1456,c_limit,f_auto,q_auto:good,fl_progressive:steep/https%3A%2F%2Fsubstack-post-media.s3.amazonaws.com%2Fpublic%2Fimages%2F5eebd8dd-b8fd-466b-997c-6aa42b34cbe5_600x443.jpeg)
"Sanmao w szkole" (1958 rok, tytuł oryginalny: 三毛学生意)
Lata 40. XX wieku. Pijany amerykański żołnierz zapuszcza się w szanghajski tłum, przy okazji bijąc każdego napotkanego autochtona. Kiedy próbuje go aresztować lokalna policja, w sprawę miesza się żandarm, będący krajanem naszego bohatera. Nakazuje funkcjonariuszowi się wynieść, a następnie odchodzi ramie w ramię ze swoim rodakiem.
![sanmao2 sanmao2](https://substackcdn.com/image/fetch/w_1456,c_limit,f_auto,q_auto:good,fl_progressive:steep/https%3A%2F%2Fsubstack-post-media.s3.amazonaws.com%2Fpublic%2Fimages%2Fd60bbf38-557b-424e-9d03-7fc29bbd861a_600x459.jpeg)
![sanmao1 sanmao1](https://substackcdn.com/image/fetch/w_1456,c_limit,f_auto,q_auto:good,fl_progressive:steep/https%3A%2F%2Fsubstack-post-media.s3.amazonaws.com%2Fpublic%2Fimages%2F4503fcee-0f0e-411b-9a6f-e8f66a2d6d74_600x503.jpeg)
"Qixi" (1960 rok, tytuł oryginalny: 奇袭)
Pijany Jankes zostaje zwabiony w krzaki przez pięknie ćwierkającego ptaka. Okazuje się jednak, że ptakiem jest komunistyczny żołnierz z Chin, który wymierza w niego swój karabin i... nie wiem co następuje później. Musicie obejrzeć sami.
![qixi5 qixi5](https://substackcdn.com/image/fetch/w_1456,c_limit,f_auto,q_auto:good,fl_progressive:steep/https%3A%2F%2Fsubstack-post-media.s3.amazonaws.com%2Fpublic%2Fimages%2F2261764f-bd0d-41d5-b69d-1e4ba560d4cb_600x439.jpeg)
![qixi1 qixi1](https://substackcdn.com/image/fetch/w_1456,c_limit,f_auto,q_auto:good,fl_progressive:steep/https%3A%2F%2Fsubstack-post-media.s3.amazonaws.com%2Fpublic%2Fimages%2Fd3eee8eb-e185-4042-8ddf-d5223061c3e4_600x444.jpeg)
![qixi2 qixi2](https://substackcdn.com/image/fetch/w_1456,c_limit,f_auto,q_auto:good,fl_progressive:steep/https%3A%2F%2Fsubstack-post-media.s3.amazonaws.com%2Fpublic%2Fimages%2F2af3876e-57a2-4ad2-875f-7210018706d4_600x447.jpeg)
![qixi3 qixi3](https://substackcdn.com/image/fetch/w_1456,c_limit,f_auto,q_auto:good,fl_progressive:steep/https%3A%2F%2Fsubstack-post-media.s3.amazonaws.com%2Fpublic%2Fimages%2F7735eb7c-8a36-4cf3-abc3-81679ba7ebc4_600x429.jpeg)
![qixi4 qixi4](https://substackcdn.com/image/fetch/w_1456,c_limit,f_auto,q_auto:good,fl_progressive:steep/https%3A%2F%2Fsubstack-post-media.s3.amazonaws.com%2Fpublic%2Fimages%2Fe05537f3-2692-4626-b8ec-01ee3e31123e_600x449.jpeg)
"Wschód jest czerwony" (1964 rok, tytuł oryginalny: 东方红)
Rudzielec na zdjęciach jest amerykańskim ważniakiem, który nie zawaha się użyć pistoletu, jeśli któryś z biednych Chińczyków zakwestionuje jego metody pracy. Dowódca statku Prezydent Wilson umie też tańczyć, czego nie omieszka pokazać na ekranie w filmie zahaczającym o Rewolucję Kulturalną.
![eastred4 eastred4](https://substackcdn.com/image/fetch/w_1456,c_limit,f_auto,q_auto:good,fl_progressive:steep/https%3A%2F%2Fsubstack-post-media.s3.amazonaws.com%2Fpublic%2Fimages%2F00dd18db-8d60-4d3b-8e33-9eb113c46e29_600x380.jpeg)
![eastred1 eastred1](https://substackcdn.com/image/fetch/w_1456,c_limit,f_auto,q_auto:good,fl_progressive:steep/https%3A%2F%2Fsubstack-post-media.s3.amazonaws.com%2Fpublic%2Fimages%2Ffa16ceb8-de3c-4e9a-b90f-49413fe21dfb_600x426.jpeg)
![eastred2 eastred2](https://substackcdn.com/image/fetch/w_1456,c_limit,f_auto,q_auto:good,fl_progressive:steep/https%3A%2F%2Fsubstack-post-media.s3.amazonaws.com%2Fpublic%2Fimages%2F759fbb35-18d6-4391-9a64-ea7bee3ada26_600x452.jpeg)
![eastred3 eastred3](https://substackcdn.com/image/fetch/w_1456,c_limit,f_auto,q_auto:good,fl_progressive:steep/https%3A%2F%2Fsubstack-post-media.s3.amazonaws.com%2Fpublic%2Fimages%2Fe2e07e37-45a1-49e0-9083-3843d1738519_600x439.jpeg)
"Amerykański pilot" (1980 rok, tytuł oryginalny: 一个美国飞行员)
Historia Henry'ego Epsteina (Amerykanin żydowskiego pochodzenia!), który szuka schronienia przed okupującymi część Chin Japończykami wśród prokomunistycznych wieśniaków. Ponadto mówi płynnym, nieskażonym zachodnim akcentem mandaryńskim i nie potrafi posługiwać się pałeczkami.
![ampilot5 ampilot5](https://substackcdn.com/image/fetch/w_1456,c_limit,f_auto,q_auto:good,fl_progressive:steep/https%3A%2F%2Fsubstack-post-media.s3.amazonaws.com%2Fpublic%2Fimages%2F42322b1f-2f1d-47ee-9ff4-142586b27918_600x465.jpeg)
![ampilot1 ampilot1](https://substackcdn.com/image/fetch/w_1456,c_limit,f_auto,q_auto:good,fl_progressive:steep/https%3A%2F%2Fsubstack-post-media.s3.amazonaws.com%2Fpublic%2Fimages%2F2d778bb0-84af-442c-a185-73604d9ff7f6_600x474.jpeg)
![ampilot2 ampilot2](https://substackcdn.com/image/fetch/w_1456,c_limit,f_auto,q_auto:good,fl_progressive:steep/https%3A%2F%2Fsubstack-post-media.s3.amazonaws.com%2Fpublic%2Fimages%2F7f2932ef-9894-4536-af81-3f7b373e1c72_600x356.jpeg)
![ampilot3 ampilot3](https://substackcdn.com/image/fetch/w_1456,c_limit,f_auto,q_auto:good,fl_progressive:steep/https%3A%2F%2Fsubstack-post-media.s3.amazonaws.com%2Fpublic%2Fimages%2F1c66990b-df6a-4a56-8be6-40074206b79e_600x411.jpeg)
![ampilot4 ampilot4](https://substackcdn.com/image/fetch/w_1456,c_limit,f_auto,q_auto:good,fl_progressive:steep/https%3A%2F%2Fsubstack-post-media.s3.amazonaws.com%2Fpublic%2Fimages%2F7c59508a-b2ff-477b-96a7-2e3d59332239_600x338.jpeg)
"Promień śmierci na Wyspie Koralowej" (1980 rok, tytuł oryginalny: 珊瑚岛上的死光)
Pierwsze w historii chińskie science fiction, w którym mamy wszystko: odręcznie rysowane promienie śmierci, roboty z kartonu i szatańskich Amerykanów. Chociaż postać ze zdjęć nie przypomina nam zbytnio osobnika o urodzie kaukaskiej, Chińczycy zarzekają się, że jest bardzo podobny do mieszkańców USA.
![deathray5 deathray5](https://substackcdn.com/image/fetch/w_1456,c_limit,f_auto,q_auto:good,fl_progressive:steep/https%3A%2F%2Fsubstack-post-media.s3.amazonaws.com%2Fpublic%2Fimages%2F8cae6638-d04a-4d7d-9c6f-01fe361f4c71_620x460.jpeg)
![deathray1 deathray1](https://substackcdn.com/image/fetch/w_1456,c_limit,f_auto,q_auto:good,fl_progressive:steep/https%3A%2F%2Fsubstack-post-media.s3.amazonaws.com%2Fpublic%2Fimages%2F458ba5db-5493-4c04-b990-e6a4e6c15655_620x460.jpeg)
![deathray2 deathray2](https://substackcdn.com/image/fetch/w_1456,c_limit,f_auto,q_auto:good,fl_progressive:steep/https%3A%2F%2Fsubstack-post-media.s3.amazonaws.com%2Fpublic%2Fimages%2Faa08afaf-0e0c-4a2e-b75e-3b146786597c_620x460.jpeg)
![deathray3 deathray3](https://substackcdn.com/image/fetch/w_1456,c_limit,f_auto,q_auto:good,fl_progressive:steep/https%3A%2F%2Fsubstack-post-media.s3.amazonaws.com%2Fpublic%2Fimages%2Ff3227291-78ad-408e-8714-f771b359f750_620x460.jpeg)
![deathray4 deathray4](https://substackcdn.com/image/fetch/w_1456,c_limit,f_auto,q_auto:good,fl_progressive:steep/https%3A%2F%2Fsubstack-post-media.s3.amazonaws.com%2Fpublic%2Fimages%2F30fcc7f9-c1c3-43de-aec9-8de5aed2f22e_620x460.jpeg)
"Śmiertelna furia dumy" (1983 rok, tytuł oryginalny: 武林志)
Tym razem nie Amerykanin, ale Sowieta został sportretowany przez chińskiego aktora. Pochodzący zza żelaznej kurtyny zapaśnik nie dość, że wygrywa z Azjatami, to jeszcze z nich drwi. Na szczęście znajdzie się przedstawiciel klasy robotniczej, który stawi mu czoła.
![pride6 pride6](https://substackcdn.com/image/fetch/w_1456,c_limit,f_auto,q_auto:good,fl_progressive:steep/https%3A%2F%2Fsubstack-post-media.s3.amazonaws.com%2Fpublic%2Fimages%2F82dfdfd2-7192-4e56-a5e5-dd7035538809_600x410.jpeg)
![pride1 pride1](https://substackcdn.com/image/fetch/w_1456,c_limit,f_auto,q_auto:good,fl_progressive:steep/https%3A%2F%2Fsubstack-post-media.s3.amazonaws.com%2Fpublic%2Fimages%2F955ea754-aed5-49bf-ac55-5dfe54d699d3_600x421.jpeg)
![pride2 pride2](https://substackcdn.com/image/fetch/w_1456,c_limit,f_auto,q_auto:good,fl_progressive:steep/https%3A%2F%2Fsubstack-post-media.s3.amazonaws.com%2Fpublic%2Fimages%2F0168ddde-64d0-40e6-8f9b-f7dae4ad2f2c_600x452.jpeg)
![pride3 pride3](https://substackcdn.com/image/fetch/w_1456,c_limit,f_auto,q_auto:good,fl_progressive:steep/https%3A%2F%2Fsubstack-post-media.s3.amazonaws.com%2Fpublic%2Fimages%2F982ac04e-0683-4214-8632-f3e66c98cde0_600x410.jpeg)
![pride4 pride4](https://substackcdn.com/image/fetch/w_1456,c_limit,f_auto,q_auto:good,fl_progressive:steep/https%3A%2F%2Fsubstack-post-media.s3.amazonaws.com%2Fpublic%2Fimages%2Ff0e6e567-3811-4e68-916c-84c3a757a493_600x419.jpeg)
![pride5 pride5](https://substackcdn.com/image/fetch/w_1456,c_limit,f_auto,q_auto:good,fl_progressive:steep/https%3A%2F%2Fsubstack-post-media.s3.amazonaws.com%2Fpublic%2Fimages%2Fdc21f497-c857-49aa-a0c6-04c6e12e8ebe_600x413.jpeg)
Bonus na zakończenie: Tak Chińczycy wyobrażali sobie postaci zaciekłych wrogów - Japończyków:
![ampilot-jap ampilot-jap](https://substackcdn.com/image/fetch/w_1456,c_limit,f_auto,q_auto:good,fl_progressive:steep/https%3A%2F%2Fsubstack-post-media.s3.amazonaws.com%2Fpublic%2Fimages%2F98ce2d36-6aaa-4755-a5c1-f6f4fb621c2f_600x465.jpeg)
PS: Pomysł na wpis oraz streszczenia wątków amerykańskich wziąłem z serwisu Asia Obscura, który z całego serca polecam wszystkim osobom zainteresowanym tym na wpół skośnookim kontynentem.